Door de huidige grote brandhaarden in de wereld staat de NAVO ineens op een tweesprong. De bondgenoten, waaronder Nederland, moeten flink in defensie investeren, vindt Dick Zandee.
Door Dick Zandee
woensdag 13 augustus 2014
Op 4 en 5 september komen de hoogste politieke leiders van de NAVO-landen bijeen in Newport (Wales). Het is wellicht de belangrijkste NAVO-top sinds het einde van de Koude Oorlog. In een half jaar tijd is de geschiedenis omgekeerd, van samenwerking naar confrontatie tussen Rusland en het Westen.
Rusland annexeerde eerst de Krim en verhoogde daarna de onrust in Oostelijk OekraĆÆne door wapens en personeel te sturen naar de separatisten. Moskou zegt te willen praten over een oplossing, maar ondertussen zet president Poetin het confrontatiebeleid met het Westen voort waarbij we ons inmiddels bevinden in een spiraal van economische sancties en tegensancties. De NAVO heeft zich eerder beperkt tot het sturen van symbolische militaire versterkingen naar Polen en de Baltische staten. Dat lijkt niet genoeg.
Op de NAVO-top in Wales zal de vraag centraal staan hoe de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie strategisch moet reageren op het nieuwe Rusland van Poetin, nu samenwerking met Moskou een doodlopend spoor is gebleken. De ramp met vlucht MH17 plaatst Nederland in een bijzondere positie. Zo kan de uitkomst van het onderzoek naar de toedracht van deze gebeurtenis van groot belang zijn voor het NAVO-beleid. Elke aanwijzing van Russische betrokkenheid zal de roep om een krachtdadiger beleid versterken.
De Britse premier Cameron zit al op deze lijn. In een brief aan zijn NAVO-collegaās pleitte hij onlangs voor fundamentele herziening van de relatie met Rusland en voor militaire maatregelen. Afschrikking en de verdediging van het NAVO-grondgebied tegen āRussische agressieā dienen te worden versterkt, onder meer door ārobuuste aanwezigheidā in Oost-Europa. De VS zitten op dezelfde lijn als de Britten. Londen en Washington pleiten tegelijkertijd voor verhoging van de defensie-uitgaven. De Oost-Europese bondgenoten juichen dit toe. Zij hebben al eerder opgeroepen de klassieke taak van de NAVO weer centraal te stellen. Onder meer Polen verhoogt het defensiebudget.
Regering en parlement van Nederland houden zich vooralsnog op de vlakte over de NAVO-top. Dit was begrijpelijk zolang alle aandacht uitging naar het zekerstellen van de terugkeer van de MH17 slachtoffers en hun persoonlijke bezittingen. Die fase ligt nu achter ons, ook al blijft het streven de resterende delen van het rampgebied uit te kammen.
Politiek Den Haag moet zich nu ook richten op de NAVO-top waar bijzondere aandacht zal zijn voor de inbreng van premier Rutte. Tenzij Poetin alsnog gaat meewerken aan een politiek-diplomatieke oplossing, lijkt er weinig ruimte over voor het pleidooi om de dialoog met Moskou voort te zetten, zoals Duitsland voorstaat. De NAVO stevent niet af op reprise van de Koude Oorlog, maar wel op een broze vrede. Verdediging van de bondgenootschappelijke buitengrenzen zal meer centraal komen te staan en daarmee de roep voor een sterkere defensie. Ook Nederland kan hieraan niet voorbijgaan. De afgelopen twintig jaar is vooral de landmacht omgebouwd tot een snel verplaatsbare maar steeds lichter bewapende strijdmacht die geschikt is voor kortstondige interventies en langdurige stabilisatiemissies met de ā3D methodeā (Defence, Diplomacy, Development).
Door bezuinigingen zijn de tanks afgeschaft; artillerie is er nog mondjesmaat. Versterking van de NAVO-verdediging zal deze keuzes ter discussie stellen. Snelle inzetbaarheid blijft essentieel, ook voor missies in conflictgebieden als de Sahel. Maar het is tegelijk wenselijk de slagkracht te vergroten, niet alleen vanwege een hernieuwde confrontatie met Rusland maar ook door het zwaardere geweld dat extremistische groepen gebruiken. Zie de zware wapens waarover de Islamitische Staat (IS) beschikt in Noord-Irak. De tijd van de jihadisten met louter kalasjnikovs is voorbij.
Minister Hennis krijgt waarschijnlijk een beetje extra geld voor de krijgsmacht. Het is veel te weinig voor aanschaf en exploitatie van zwaar materieel op ruime schaal. Wellicht zijn minder verstrekkende modellen mogelijk waarbij bijvoorbeeld een beperkt aantal tanks wordt toegevoegd aan bestaande eenheden. Dat versterkt de NAVO-verdediging maar dient ook de inzetbaarheid van de Nederlandse krijgsmacht in steeds gewelddadiger conflicten in Afrika en elders in de wereld.
